Geniz eti ve bademcik nedir? Görevleri nelerdir?

Çocuğunuz ağzını açtığında boğazın iki tarafında gördüğünüz küçük oval şekilli yapılar bademciklerdir. Geniz eti (adenoid) ise, aynı sistemin görünmeyen parçasıdır. Bademciklerin arkasında, küçük dilin üstünde yer alan bir bağışıklık sistemi dokusudur. Bademcik ve geniz eti stratejik olarak dışardan gelen enfeksiyon ajanlarını yakalamak üzere solunum yolunun girişine yakın yerleşmişlerdir. Bakteri ve virüsler gibi zararlı etkenler bu dokuların kendi kendilerini iltihaplandırmasına neden olabilir. Böylelikle bademcik ve geniz eti, vücudun mikroplara karşı bir silahı olan antikor oluşumuna yardım ederek vücudun savunma sisteminin bir parçası olarak görev yaparlar. Bu görev hayatın ilk 5 yılında yerine getirilir. Çocuklar büyüdükçe bu dokuların önemi azalır. Gerçekte bademcik ve geniz etinin 3 yaşından sonra önemli olduğuna dair bir bulgu yoktur. En son geniş çaplı bir bilimsel çalışma ile bademcik ve geniz etleri alınmış olan çocukların gelecekte ki hastalıklara karşı herhangi bir savunma kaybına maruz kalmadıkları gösterilmiştir. 

Bademcik ve Geniz etinin hastalıkları nelerdir?

Çocuklarda bademcikleri etkileyen en sık sorun tekrarlayan iltihaplar ve aşırı büyümedir. Bademciklerin tekrarlayan iltihapları yetişkinlerde de meydana gelir. Böylece bademciklerin çevresinde abseler, kronik bademcik iltihabı, kötü ağız kokusu oluşur. Bademciklerde tümör de oluşabilir, ancak nadirdir. Geniz etinin büyük olması ve sık iltihaplanması ise burundan nefes almada zorlanmaya, ağız açık uyumaya, horlamaya ve ara ara uykuda solunum durmasına (apne) neden olur.

Geniz eti ve bademciklerin muayenesi nasıl yapılır?

Bademcik ve geniz etinin değerlendirilmesinde kullanılan yöntemler; sorgulama, muayene, mikrobik kültürler, röntgen filmi, endoskopi ve kan testleridir. Doktorunuz , hastanın kulağı, burnu ve boğazıyla ilgili sorunlar hakkında bilgi alır ve muayene yapar. Burun ve boğazın muayenesinde ışıklı eğilebilir küçük hortumlardan (fleksbl endoskoplar) faydalanabilir. Muayene ile aynı zamanda boyunda herhangi bir bezenin büyüyüp büyümediği de belirlenir. Mikrobik kültürler, boğazdaki iltihapların teşhisinde önemlidir. Kültürün alınıp alınamayacağı doktorun insiyatifine ve boğazın görünümüne bağlıdır. Röntgen filmi bazen geniz etinin şekil ve boyutlarını belirlemede yararlıdır.

Geniz etinin alınması ne zaman gereklidir?

Burun solunumunun bozulması, ağızdan soluma, horlama ve uykuda solunum durması (apne) gibi solunum problemleri oluyor ise, Burun, geniz ve sinüslerin tekrarlayan veya müzminleşen iltihapları oluyor ise, İşitme azlığı ile birlikte orta kulak iltihapları ve orta kulakta sıvı birikmesi var ise büyümüş ve geniz bölgesinde tıkanıklığa neden olan geniz eti ameliyatla alınır.

Bademciklerin alınması ne zaman gereklidir?

Bademcik iltihabının sık tekrarlaması durumunda (çocuklarda yılda 3 - 5' ten fazla, erişkinlerde yılda 2'den fazla), kötü huylu bademcik tümörü şüphesi varlığında, solunum ve yutma güçlüğü yapan aşırı bademcik büyümesi varlığında, ağız kokusu yapan ve lenf bezlerinin şişmesine neden olan müzmin bademcik iltihapları olması durumunda, kalp romatizması (akut romatizmal ateş), kalp kapakçığı iltihabı veya böbrek iltihabı olan kişilerde görülen müzmin bademcik iltihapları durumunda, çene ve diş yapısını bozan geniz eti ve bademcik büyümeleri olması durumunda bademcikler ameliyatla alınır.

Geniz eti ve bademcik ameliyaları hangi yaşlarda yapılır?

Bademcik hastalıkları çocuk yaş grubu hastalığı olarak bilinmekle birlikte erişkinlerde de görülebilmektedir. Alt yaş sınırı zorunlu haller dışında 3 yaş olarak belirlenmiştir. Erişkinlerde de sık boğaz enfeksiyonu ve solunum yolunu tıkayıcı belirtiler varsa ameliyat yapılmalıdır. Üst yaş sınırı yoktur, genel olarak ileri yaşlarda bu hastalığın görülme oranı düşüktür ve anestezi açısından eşlik eden riskli hastalıklar mevcutsa çoğu zaman basit çözümler tercih edilmektedir.

Geniz eti ve bademcik ameliyatları nasıl yapılır?

Girişim çocuklarda genel  anestezi altında yapılır. Anesteziyi takiben ağız özel bir alet ile açıldıktan sonra yumuşak damağın ve küçük dilin üst kısmında bulunan büyümüş olan geniz eti, özel açılı bir alet yardımı ile alınır. Bademcikler çevredeki kaslardan sıyrılır ve bağlantı yerlerinden ayrılır. Takiben kanama kontrolü yapılır ve ameliyat sonlandırılır. Bademciklerin çıkarılması için makas, bistüri gibi klasik teknikler kullanılabildiği gibi, bipolar elektrokoter, radyofrekans veya thermal welding gibi bazı yeni teknolojiler de kullanılabilir. Bu tekniklerin her birinin kendine göre avantaj ve dezavantajları mevcuttur.

Geniz eti ve bademcik ameliaylarından sonra iyileşme dönemi nasıldır?

Anesteziden uyanma sırasında, hem huzursuzluk hem de uyku hali olması mümkündür. Ameliyattan sonra 3-4 saat anestezinin etkisi geçtikten sonra kontrolü yapılıp evine gönderilebilir ancak hastayı kontrol altında tutmak ve olası bir durumda hemen müdahale edebilmek için hastalar hastanede bir gece yatırılmaktadır. Ameliyattan sonra reçete edilen ilaçlar düzenli kullanılmalıdır. Ameliyattan sonra yaklaşık 1 hafta - 10 gün boyunca devam eden boğaz ağrısı ve yutma güçlüğü ilaçlarla hafifletilir. Hafif ses değişikliği ve burundan konuşma, tat almada hafif değişiklik, çene ekleminde basınç hissi, hafif ağız kokusu olabilir.